Камчыбек Ташиевге эртең Германияда операция жасалат. Бул тууралуу анын жакындары билдиришти.

Белгилүү болгондой, УКМКнын төрагасына оор операция жасалат.

Камчыбек Ташиев өзү дарты аныкталгандан кийин, калган өмүрүн эл үчүн иштөөгө жумшарын айткан.

Бишкек шаарынын Биринчи май райондук сотунда Бажы кызматынын төрагасынын мурдагы орун басары Райымбек Матраимовго карата өкүм чыкты. Соттун 11-февралдагы отурумунда ага жаза чарасы катары 260 миң сомдук айыппул чегерилди.

Мындан тышкары, соттун өкүмү күчүнө киргенден кийин анын өлкөдөн чыкпоо тууралуу бөгөт чарасы күчүн жоготору айтылды.

Ошону менен катар Матраимовдун мүлкү жана банк эсептери камактан чыгарылмай болду.

Матраимов өзү сотто көрсөтмө берип жатып күнөөнү моюнуна аларын айтты.

Судья айыпталуучу тергөө менен кызматташууга макул болгондуктан териштирүү жүргүзүлбөстөн дароо жарыш сөз баштап, өкүмүн жарыялады.

Прокуратуранын өкүлү Матраимов мамлекетке келтирилген зыяндын ордун толугу бойдон толтурганын белгилеген.

Кечээ, 10-февралда саат 16:00 чамасында Арча-Бешик жаңы конушунда 10-11 жаштардагы кыздар жоголгону тууралуу маалымат түшкөн. Милициянын кайгуул кызматынын кызматкерлери ыкчам чараларды көрүштү, деп билдирди басма сөз кызматы.

Шералиев көчөсүндөгү үйдөн саат 16:00 чамасында 2010-жылы туулган С.А. жана 2009-жылы туулган И.А. чыгып кеткен бойдон таппай калышкан. Милициянын сержанты Э.Мукашев жана милициянын кенже сержанты Ж.Ботобек уулу ыкчам издөө иш-чараларын жүргүзүп, окуучу кыздар саат 20:00 чамасында табылды. Алардын абалы жакшы, учурда ата-энеси менен чогуу.

Кыздардын ата-энеси Милициянын кайгуул кызматынын кызматкерлерине ыраазычылык билдиришти.

Билим берүү министрлигине келгениңизге 3 айдын жүзү болуп калды. Ушул убакыттын ичинде өлкөбүздүн билим берүү тармагынын кандай күчтүү жактарын, кандай алсыз жактарын көрө алдыңыз? 

Билим берүү тармагында консервативдик мамиле байкалат. Жаңыланууларга ачык эмеспиз, жүрүп жаткан дүйнөлүк тенденцияларды айкалыштырып алып кете албагандыгыбыз сыяктуу кемчиликтерибиз бар. 

Ал эми жетишкендиктерибизден эң негизгиси катары пандемия учурунда Кыргызстандын билим берүүсүн онлайн форматта ыкчам уюштуруп кеткендигибизди айтууга болот. Анткени, көпчүлүк мамлекеттерде пандемия учурунда окутуу токтоп калган учурлар болду. 

“Балдар биздин келечегибиз” деп дайыма айтып келебиз. Мына ошол келечектин калыптануусуна кыйла таасир берген мугалимдер кандай болушу керек? Сиз үчүн мугалимдин эталону кандай?

Дүйнөдө бардык тармактарда талаптар өзгөрүп жатат. Ошону менен бирге мугалимдерге болгон талаптар дагы өзгөрүүдө. 

Дүйнөлүк өнүгүүлөрдү эске алып көрсөңүз. Ар бир кесип өзүн тездик менен жаңылабаса, ал кесиптин актуалдуулугу жоголуп кетет. Булардын ичинде мугалимдик кесип дагы бар. Эгер 20-кылымдын аягында мугалимдер алган билимин элге өткөрүп берүүгө жооптуу болсо, азыр бул жетишсиз. Анткени, мугалимдер бере турган маалыматты бүгүн студенттер, окуучулар интернеттен оңой эле таап, эселенген жакшы маалыматтарды өз алдынча окушу мүмкүн. 

Андыктан, бүгүнкү күндө мугалим абдан уюштургуч болуш керек жана өз алдынча изденүүнү мыкты уюштура билип, өзүнүн педагогикалык чеберчилигине басым жасашы керек. Себеби, класста 40-45 мүнөт же аудиторияда 90 мүнөт студенттерге билгендерин жөн эле айтып берип, конспект жаздыруу бүгүнкү күндө жетишсиз. 

Бүгүн мугалимдер сабактын коюлган максаты, анын натыйжасы, анын окуучуларга жеткиликтүүлүгү, кайтарым байланыштын мыкты уюштурулушуна маани бериши керек. Ошону менен бирге мугалим окуучуларга маалыматты кайсы булактардан туура издөөнү, алынган маалыматтарды жашоодо эффективдүү колдонууну, проблемаларды чечүүгө жол издөөнү, жашоодо ошол билимди практика менен айкалыштырууну үйрөтүшү керек. 

Мугалим жаңыланыш керек, издениш керек, заман талабына ылайык билим талап кылып жаткан контингенттин талаптарына жооп бергендей болуш керек. Ушундай болгон учурда изденген, жаңычыл көз карашта болгон мугалимдер актуалдуулугун жоготпойт деген ойдомун. 

Мамлекеттик мектептердин билим сапатын жогорулатуу максатында кандай кадамдарга барасыз?

Бизде башка тармактардан айырмаланган мазмун деген маселе бар. Ар дайым “Эмнени окутабыз?” деген суроо турат.

Мазмунга карап программа түзүлөт, стандарт түзүлөт, бүт баары мазмунга жараша жазылат. Бүгүн биз балдарыбыз жашай турган коомдо эмне актуалдуу болот деген суроону ойлонуп, футуристикалык көз караш менен жаңычыл билим берүүнүн программасын иштеп чыгып, балдарды алар жашай турган коомго даядашыбыз керек. Башкача айтканда, орто мектепте жок дегенде 10 жыл келечекти, ал эми жогорку окуу жайларда 5 жыл келечекти пландап билим беришибиз керек. 

Ушул өңүттө, биринчиден, окуунун мазмунун карап жатабыз, ошого байланыштуу окуу китептерин жаңылап жатабыз, программабызды, стандартыбызды жаңычыл түрдө иштеп жатабыз. 

Дүйнө жүзүндө азыр эң актуалдуу болуп жаткан тренд – STEAM (Science, technology, engineering, art and mathematics). Анда беш багытта билим берүүгө басым жасалат. Андыктан, биз дүйнө менен интеграция болуучу предметтерди Кыргызстанда күчөтүп окутушубуз керек. Анткени, бүгүнкү күнү Кыргызстанда окуп жаткан окуучулар жана студенттер эртең Кыргызстанда гана иштейт деген нерсе жок. Глобалдык, ааламдашкан бир дүйнө пайда болууда. Биздин бир эле Кыргызстандын шарттарында эмес, дүйнөлүк шарттарда иштеп кеткидей, атаандаштыкка жооп бергидей, тилдерге, бигичтикке суугарылган балдарды тарбиялашыбыз керек болуп жатат. 

Бул максатта, англис тилине, IT технологияларына абдан чоң басым жасайбыз. Жогоруда көрсөтүлгөн 5 багытты билим берүүнүн стандартына киргизели деп турабыз. 

Кыргыз тили, кыргыз адабияты, географиябыз, тарыхыбыз, өзүбүздүн улуттуулукка байланыштуу маселелер дагы албетте абдан маанилүү. Буларга дагы көңүл буруп, өзүбүздүн улуттук иденттүүлүгүбүздү унутпастан, улуттук баалуулуктарыбызды сыйлаган, ошону тарбия менен айкалыштырган жаңыча бир программаны иштеп чыгуу пландарыбыз бар. 

Эң негизгиси, жакында эле декабрь айында Билим берүү жана илим министрлигинин тарбия концепсиясын кабыл алдык. Мындан кийин мектепке чейинки балдардан баштап жогорку окуу жайды бүтүрүп кеткенге чейин ар бир окуучуну, студентти тарбиялык багытта дагы өнүктүрүү жагы каралат. Адамга берилген материалдык билимдер жетиштүү эмес. Ошондуктан, аларды моралдык, этикалык, эстетикалык жактан дагы өркүндөтүүнүн жолдорун иштеп жатабыз. 

Сизге келип түшкөн арыз-даттануулардын көпчүлүк бөлүгү кайсылар?

Министрликке кат аркылуу, анонимдүү түрдө, электрондук почта аркылуу ар кандай арыздар келип түшөт. Жумасына бир жолу коомдук кабыл алуу болуп турат. 

Каттардын көпчүлүгү мектептин коллективинин ичиндеги маселелерге байланыштуу. Ошондой эле, жетекчилик кызматта отургандарга арыздар көп түшөт: ректорлорго, директорлорго, бала бакчалардын жетекчилерине. 

Эң көп түшкөн арыздар – ата-энелерден жыйналып жаткан акчалар боюнча. 

Ушул багыттарда арыздар көп түшөт. Албетте, алар тартиби боюнча каралып чыгат. 

Сиз тууралуу “Гүленчи” жана Америка менен байланышы бар дешет. Бул боюнча эмне дейсиз?

1994-1998-жылдары Нарындагы кыргыз-түрк “Себат” мектебин окуп бүтүргөнүм чындык. Ал гана эмес, аталган мектептерди ким, кантип ачканы тууралуу кандидаттык диссертация дагы жазгам. Болгон байланышым мектептердин түзүмүн жана максатын изилдөө гана болгон. Андан сырткары, жогорудагы топ менен эч кандай байланышым, мамилем болгон эмес.  

Америка менен болгон байланышыма токтолсок. 2013-2014-жылдары Жонс Хопкинс университетинин чакыруусу боюнча конок-изилдөөчү катары Америкага баргам. Бул жылдардын аралыгында “Эгемендикти алгандан кийинки Орто Азия өлкөлөрүнүн билим берүү системасындагы өзгөрүүлөрү” деген темада изилдөөлөрдү жүргүздүм. 2016-2017-жылдарда ошол эле университеттин Орто Азия жана Кавказ институтунда тарых боюнча изилдөөлөрдү жүргүзүп, китеп которуу менен алектендим. Ошол эле учурда Германиянын университетинде англис тили жана педагогика боюнча окуп жаттым. 

Кыскачасы, жогоруда мага карата айтылгандарды четке кагам. Эл аралык тажрыйбам, окумуштуу, педагог жана либералдуу жекелигим менин мынчалык кууш рамкаларга сыйбастыгымды көрсөтүп турат. 

“Маариф” фондунун ишмердүүлүгүнө кандай баа бересиз?

Белгилүү болгондой, 2018-жылы эки өлкөнүн президенттери тарабынан макулдашууга кол коюлган. Макулдашууда “Маариф” фондунун Кыргызстанда билим берүү уюмдарын ачуусу жана андан ары ишмердүүлүгүн жүгүзүүсү каралган. Өлкөнүн билим берүү тармагын жетектөөчү катары, макулдашууда жазылгандарды ишке ашырууга мен жоопкерчиликтүүмүн. Андыктан, “Маариф” фондунун билим берүү боюнча биздин өлкөдө жасаган бардык иштерин колдойм. 

Жакында “Маариф” фондунун Орто Азиядагы өкүлү расмий зыярат кылды. Жолугушууда 2021-жылы Бишкек шаарында бир башталгыч мектеп, бир орто мектеп ачуунун пландап жатканын айтты. 

Биз үчүн эки өлкөнүн ортосундагы күчтүү тарыхый байланыш өтө маанилүү. Келечекте ири ийгиликтерге жетебиз деп ишенем.

Азыркы студенттерге кандай кеңештерди бере аласыз?

Убакытты туура пайдалангыла демекчимин. Убакыт – адамга берилген эң кымбат байлык. Төрт жылдын ичинде жогорку окуу жай берген билим менен чектелип, мугалимдердин көзүн карап отура берсе, анда студент төрт жылдык өмүрүн жоготуп жиберет деп эсептейм. 

Бала өз алдынча изденип, кошумча билим алып, өзүн өркүндөтүүнүн жолдорун издеши керек. Ошондой эле, окуп жатканда бир эле Кыргызстан менен чектелбей, балким, Udemy, Coursera сыяктуу курстарда окуп, кошумча билим алганга аракет кылыш керек. Пандемия онлайн окуунун мүмкүнчүлүктөрү канчалык кеңири экенин көрсөттү. 

Ошондой эле, бүгүнкү глобалдашкан дүйнөдө бир тил билүү жетиштүү эмес. Андыктан, жок дегенде англис тилин, колдон келсе андан башка тилдерди дагы үйрөнүүнү сунуштаймын. 

Студенттер бир эле Кыргызстандын көз карашы менен карабай, дүйнөдө канчалык улуттар бар экендигин, канчалык маданияттар бар экендигин, тилдер, диндер, дүйнө канчалык бай экендигин билиш керек жана ар бирин өзүнүн орду менен сыйлап, аларды түшүнүү менен кабыл алган чоң кругозорго ээ болушу керек. 

Эң негизги сунушум – көп окуу. Көп окуган адам азыраак сүйлөйт, азыраак сүйлөгөн адам азыраак жаңылат. Андыктан, жаш кезиндеги энергияңарды туура багыттагыла. 

Билимде илимде чек жок. Ниетти, максаттарды бийик койгула. Кыргызстан эле эмес дүйнөлүк масштабда ойлонгула!

Президент Садыр Жапаров анын портретин мамлекеттик органдардагы кызматкерлердин иш бөлмөсүнө жана административдик имараттарга илбөөнү сунуштайт. Бул тууралуу катчысы Галина Байтерек бүгүн, 8-февралда билдирди.

«Президент Садыр Жапаров „жарандарыбыздын турмушун жакшыртуу жаатында азырынча эч нерсе жасай элекмин“ деп эсептейт. Андыктан, ал мамлекеттик бийликтин бардык органдарына анын портретин кабинеттерге жана административдик имараттарга илбөөнү сунуштайт.

Президент Садыр Жапаровдун пикиринде, мамлекеттүүлүгүбүздү бекемдөөгө жана Кыргызстандын социалдык-экономикалык өнүгүүсүнө баа жеткис салым кошкон Жусуп Абдрахманов, Исхак Раззаков сыяктуу көрүнүктүү мамлекеттик ишмерлердин сүрөттөрүн илүү максатка ылайык келет», – деп айтылат билдирүүдө.

 Саламаттыкты сактоо министрлиги бүгүн, 8-февралда саат 08:00гө карата Бишкек шаарындагы ооруканалардагы бош орундар тууралуу маалымат берди.

Бош орундардын саны:

– Республикалык клиникалык жугуштуу оорулар ооруканасында 271 орун;

– Улуттук фтизиатрия борборунда 36 орун;

– Улуттук онкология жана гематология борборунда 9 орун;

– Улуттук хирургия борборунда 2 орун;

– Улуттук кардиология жана терапия борборунда 1 орун бар.

КР Билим берүү жана илим министрлиги “Секторду өнүктүрүү программасы: Инклюзивдүү өсүү үчүн көндүмдөр” долбоорунун алкагында Кыргыз Республикасынын Квалификациялардын улуттук системасын куралдарын жана башкаруу ыкмаларын түзүү жана өнүктүрүү боюнча жана Улуттук квалификациялык кеңешти түзүү боюнча тегерек стол өткөрдү.

КР БИМдин Кесиптик билим берүү башкармалыгынын ченемдик укуктук камсыздоо секторунун башчысы Дамира Алибаева Квалификациялардын улуттук системасын ишке киргизүү боюнча иштин маанилүүлүгүн белгиледи.

“2018-2040-жылдары Өлкөнү өнүктүрүү стратегиясында КР Квалификациялардын улуттук системасын түзүүнүн маанилүүлүгү белгиленүүдө. 2019-жылдын 2-майында КР Жогорку Кеңеши тарабынан Кыргыз Республикасынын “Билим берүү жөнүндө” мыйзамына өзгөртүүлөрдү киргизүү жөнүндө” мыйзам кабыл алынган. “Квалификациялардын улуттук системасы”, “квалификациялардын улуттук алкагы”, “квалификациялардын тармактык алкагы” деген жаңы түшүнүктөр киргизилди. Бул Квалификациялардын улуттук системасын ишке киргизүү боюнча андан аркы иш-чараларды иштеп чыгуу жана ишке ашыруу үчүн түрткү болду.

Бүгүнкү күндүн негизги темасы – Улуттук квалификациялык кеңешти түзүү жөнүндө маселе. КР Өкмөтүнүн алдында 2012-жылы Кесиптик көндүмдөрдү өнүктүрүү боюнча улуттук кеңеш түзүлгөн, бирок ал активдүү иш алып барат деп айтууга болбойт. Ошондуктан, анын милдеттерин кеңейтүү менен жандандыруу же жаңы Кеңеш түзүү керекпи, чечүү керек”, — деди ал.

“Секторду өнүтүрүү программасы: Инклюзивдүү өсүү үчүн көндүмдөр” долбоорунун алкагында атайын эксперттик топ түзүлгөн, ал ченемдик укуктук актыларга өзгөртүүлөрдү киргизди, Квалификациялардын улуттук алкагын иштеп чыкты”, — деп аталган долбоордун жетекчиси Нурлан Атаканов белгиледи.

АДАМ университетинин ректору, эксперттик топтун жетекчиси Светлана Сирмбард аткарылган иштер жөнүндө айтып берди.

“Квалификациялардын улуттук системасы жөнүндө сөз минимум акыркы 10 жылдан бери болууда. Аны өнүктүрүүгө байланыштуу маселелер жаңы стратегиялык документтерде жана биз ишти аяктап жаткан документтерде да көрсөтүлгөн. Мисалы, 2020-жылга чейин Билим берүүнү өнүктүрүү стратегиясы, аны ишке ашыруу боюнча Иш-аракеттер планы. Биздин стратегиялык документтер дүйнөдө болуп жаткан негизги тренддерге негизделгендиги абдан маанилүү жана бүгүнкү күндө бул тренддерди берүүчү негизги документтердин бири болуп Туруктуу өнүгүү максаттары саналат.

Негизинен Туруктуу өнүгүүнүн бир катар максаттары квалификациялардын улуттук системаларынын элементтерин өнүктүрүүнү талап кылат. Тактап айтканда, туруктуу өнүгүүнүн 4-максаты – инклюзивдүү жана адилеттүү сапаттуу билим берүүнү камсыздоону, өмүр бою билим алууну өнүктүрүү үчүн мүмкүнчүлүктөрдү түзүүнү талап кылат”, — деп белгиледи ал.

Светлана Сирмбарддын айтымы боюнча Кыргызстанда өмүр бою билим алуу тууралуу теориялык көп айтылууда, бирок тажрыйба топтоону улантуу, адамдын формалдуу билим берүүнүн алкагында ээ болгон квалификацияларын таануу жана өнүгүп жаткан формалдуу эмес билим берүү үчүн реалдуу шарттар али түзүлө элек.

“Сөз жалпы, универсалдуу сыяктуу да, ошондой эле кесиптик техникалык көндүмдөр да суроо-талапка ээ болушу керек экендиги тууралуу болууда. Адам ишке орношуу, татыктуу ишке ээ болуу, ишкердик ишмердүүлүк менен алкетенүү үчүн. Биз пандемиянын кезектеги толкунун баштан өткөргөндөн кийин бизде бар болгон жашоо моделине кайра толугу менен кайтып келе албайбыз. Санариптик билим берүү биздин жашообузга абдан оор, көйгөйлөр менен, бирок активдүү кирди. Бир жагынан сапатка тиешелүү бир катар көйгөйлөр бар, экинчи жагынан – санариптик куралдар алыстан окуу үчүн, биздин өлкөдө гана окуу эмес, ошондой эле ар кандай билим берүү провайдерлеринде окуу үчүн укмуштуудай мүмкүнчүлүктөрдү ачууда. Бул биздин билим берүү системабыздын алдында турган жана аларга реакция кылуу керек болгон бир катар жаңы чакырыктар”, — деп эсептейт Светлана Сирмбард.

Квалификациялардын улуттук алкагын өнүктүрүүнүн актуалдуулугу жөнүндө Кыргызстандын Профсоюздар федерациясынын эмгекчилерди социалдык-экономикалык коргоо бөлүмүнүн башчысы Гүлмира Касымалиева да айтууда.

“Адам ресурстарын өнүктүрүү – абдан маанилүү маселе, анткени биз жумушчу кадрларды чет өлкөлөргө жиберебиз. Биздин мигранттар өзүнүн ишинин адиси болуп саналат, бирок тастыктоочу сертификаттары, документтери жок. Ошондой эле, валидациялоо маселеси абдан курч болууда жана ал ордунан жылууда. Ондогон адистер өзүнүн квалификациясын тастыктады жана сертифкаттарды алышты. Алар эми жакшы акча таба алышат, татыктуу ишке орношо алышат. Бул багытта иш жаңы башталды. Квалификацяилардын тармактык алкагы боюнча көптөгөн иштерди жасоо зарыл, мында иш берүүчүлөрдү тартуу маанилүү. Анткени алар гана белгилүү бир кызмат ордуна кандай адис керек экендигин жакшы билишет”, — деди ал.